---

Sac Levha: K Faktörü'nü Anlamak

• 16 Nisan 2018
• 0 Yorum
• GÜRKAN YAKICI

    Sac levha araçlarının kullanımı basit olmasına rağmen, güçlü tasarımlar gerçekleştirmek için teknik bilgilere ihtiyaç duyulabilir. K faktörü, büküm açısı ve tarafsız eksen gibi kavramların bilinmesi ve uzama hesabının nasıl yapıldığı gibi konulara hakim olunması, sac levha tasarımlarınızda tam kontrol sağlar.

    Sac levhalardaki K faktörü; malzemeden bağımsız olarak büküm sonrası uzama miktarını hesaplamanızı sağlayan bir büküm sabitidir. Bir diğer deyişle bükümde yapılacak işlem adımları ve büküm makinesi özelliklerinin bilinmediği durumlarda kullanılan genel bir büküm hesabı yöntemidir. K faktörünü anlamak ve sac levha tasarımlarınıza uygulamak için ihtiyaç duyduğunuz bilgileri bu blogda bulabilirsiniz.

    K faktörünü tanımlamak için öncelikle tarafsız eksen kavramının bilinmesi gerekir. Tarafsız eksen; sac levhanın büküm sonrası uzunluğunun değişmediği kabul edilen bir eksendir. Tarafsız eksenin, iç büküm yüzeyine olan uzaklığı “t” ve toplam sac levha kalınlığı da “T” olarak gösterilir.  Bu bilgilere göre K faktörü; sac levha toplam kalınlığının, tarafsız eksenin iç büküm yüzeyine olan uzaklığa bölünmesi ile elde edilen bir orandır. Tanım gereği 0 ile 1 arasında değer alır. Örnek olarak sac levha kalınlığı 1mm ve tarafsız eksenin iç büküm yüzeyinde olan uzaklığı 0,5 mm ise K-Faktörü t/T=0,5/1=0,5 olarak hesaplanır.

    K faktörünü bir örnek üzerinde daha iyi inceleyelim. Bir sac levha parçası oluşturmak için 10mm x 10mm boyutlarında bir “L” çizerek işe başlayalım. Çizimi tamamladıktan sonra “Taban Flanşı” komutuna girdiğinizde sac levhanın uzamasını tanımlamak için kullanılan parametrelerin listelendiğini göreceksiniz.

    Parametreleri resimde gösterildiği gibi tanımlayalım;

Kalınlık (T)= 1,5mm

Büküm Yarıçapı (R)= 1,25 mm

K-Faktörü = 0,3

    K faktörü ve  sac levha kalınlığını bildiğimize göre tarafsız eksen konumunu belirlemek istersek şu formülü kullanabiliriz;

K = (t/T)

t = K × T

= 0,3 × 1,5 = 0,45 mm.

    Şimdi aşağıda belirtilen büküm izni formülünü kullanabiliriz. Büküm izni formülü, tarafsız eksen büküm yayının toplam uzunluğunu belirler. Büküm izni formülünün verilen parametreler ile nasıl uygulandığına bir göz atalım.

BA = 2 × π × A (R + K×T) ÷360

BA = 2 × 3.14 × 90 (1,25+ 0,3×1,5) ÷ 360

BA = 2,67 mm

    Kısaltmalar:

BA = Büküm İzni

π = 3.14

A = Büküm Açısı

R = Büküm Yarıçapı (İç Büküm Yüzeyi)

K = K Faktörü

    Düzleştirilmiş görünümdeki büküm izninin 2,67 mm olarak hesaplandığını görebiliriz. (Not: Büküm uzunluğunun ölçülmesi için düzleştirilmiş görünüm durumundaki yüzleri birleştir seçeneğini kapatılmıştır.)

    Sac levhanızın kesim uzunluğu da hesaplanabilir. L1 ve L2 ölçüleri 10 mm olarak çizimde belirlenmişti. Sac levhayı düzleştirip kenarı ölçtüğümüzde kesim için gereken toplam uzunluğu bulabiliriz.

LF = L1 + L2 – R × 2 + BA

LF = 10 + 10 – 1,25 × 2 + 2,67

LF = 20,17 mm

    Bu durumda sac levhanızın büküm sonrası tasarladığınız boyutlara gelmesi için düz levhada 20,17 mm’lik bir kesimin yapılması gerekir. İsterseniz de büküm sonrası sac levhanın ne kadar uzayacağını basitçe hesaplayabilirsiniz.

Büküm sonrası toplam uzunluk = 8.75 + (π×2.75÷2) +8.75 = 21.82 mm

Uzama miktarı = 21.82 – 20.17 = 1.65 mm.

    Firmanızdaki tasarımlarda uygulanacak K faktörünü malzeme tipine göre basitçe belirleyebilirsiniz. SOLIDWORKS ’de çelik ve alüminyum gibi malzemeler için örnek tablolar bulunur. Bu örnek tablolar kabul edilebilir sonuçlar sağlar fakat her zaman kontrol edilmelidir. Örnek bir çelik gösterge tablosu aşağıda belirtilmiştir. Kurulum sırasında kurulum konumu ve dil özel olarak belirlenmediyse örnek tablolara;

"C:\Program Files\SOLIDWORKS Corp\SOLIDWORKS\lang\turkish\Sheet Metal Gauge Tables folder" klasöründen erişebilirsiniz.

Parametrelerinizi belirlediğinizde, 0,5 ’lik K faktörü size kabul edilebilir sonuçları verecektir. Ayrıca aşağıda görüldüğü gibi k faktörü ile birlikte kalınlık ve yarıçap gibi değerler de örnek tablodan direkt alınarak komut parametrelerine yerleştirilir.

Sac levhalarla çalışırken edindiğiniz bu bilgiler ile daha güçlü tasarımlar gerçekleştirebilir ve doğrulama işlemleri ile düzleştirme hesaplamalarını yönetebilirsiniz.